Dzień  2 kwietnia został ustanowiony w 2008 roku jako Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Celem obchodów tego dnia jest podniesienie świadomości na temat życia i potrzeb osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, rozwinięcie tolerancji i wrażliwości na ich problemy. Wyrazem solidaryzowania się z osobami z tymi zaburzeniami jest kolor niebieski. Tak jak, w poprzednich latach tego dnia rozbłysną niebieskie światła oświetlające wiele ważnych budynków, w niebo będą wzlatywały niebieskie balony, a my ubierzemy niebieskie ubrania.

Dlaczego akurat kolor niebieski? Poszukując odpowiedzi można natknąć się na wiele hipotez. Kolor niebieski to kolor niewinności, ale też nadziei. Inne wyjaśnienie odwołuje się do pewnej tradycji: kolor ten wybieramy bowiem częściej dla chłopców, a właśnie wśród dzieci autystycznych jest znacznie więcej chłopców niż dziewczynek. Poza tym znajdujemy wyjaśnienie, że niebieski jest uznawany za najgłębszy z kolorów, rozpływający się w nieskończoności horyzontu. Jako barwa najczystsza i najzimniejsza zarazem – staje się najbardziej odrealnioną ze wszystkich barw. Być może to dlatego uznano, że kolor niebieski będzie pasował do osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Nasze wyrazy wsparcia w postaci niebieskiego koloru w ubraniach czy ozdobach mogą być dla osób ze spektrum autyzmu ważnym sygnałem, ponieważ niosą przesłanie, że nie są sami ze swoimi problemami. Autyzm stał się jednym z poważniejszych problemów zdrowotnych współczesnego świata. Niektóre badania wskazują, iż nawet 1 proc. populacji może być dotknięte całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, w tym autyzmem. Eksperci podkreślają, że autyzm jest najczęściej występującym zaburzeniem rozwojowym i alarmują, że liczba dzieci, u których jest wykrywany, wzrasta.

W literaturze, by ująć duże zróżnicowanie w funkcjonowaniu osób z autyzmem, używa się pojęcia zaburzenia ze spektrum autyzmu, do którego włącza się między innymi autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera. Tak więc mogą to być osoby niemówiące, mające poważne trudności z samodzielnym funkcjonowaniem, u których diagnozowana jest dodatkowo niepełnosprawność intelektualna, ale także osoby sprawnie posługujące się mową, realizujące swoje pasje, zdobywające wyższe wykształcenie, zakładające rodziny. Pamiętajmy, że autyzm nie jest chorobą. Jest zaburzeniem, który towarzyszy osobie od urodzenia przez całe jej życie. Jest stanem warunkującym inny sposób postrzegania  i odczuwania świata, myślenia, a za tym także często reagowania. Osoby ze spektrum autyzmu mają przede wszystkim trudności z nawiązywaniem kontaktów społecznych i rozumieniem reguł kierujących zachowaniami społecznymi. Trudność sprawia im rozpoznawanie i nazywanie emocji własnych i innych osób, a także rozumienie motywów zachowań ludzi. Stąd ich reakcje mogą być nietypowe. Osoby ze spektrum autyzmu cechują się różnym poziomem rozwoju mowy: od osób niemówiących do osób, które porozumiewają się werbalnie, ale przejawiających w tym zakresie pewne nieprawidłowości. Mogą mieć problemy z wyrażeniem i rozumieniem pojęć abstrakcyjnych, przenośni. U niektórych obserwujemy echolalię, nietypowe, powtarzane często się zwroty, nieadekwatne do sytuacji wtrącenia. Osoby te mają problemy z prowadzeniem dialogu opartego na wzajemności, uważnym słuchaniem rozmówcy, dlatego też często rozmowa przypomina bardziej wykład niż swobodną pogawędkę. Zaburzenie ze spektrum autyzmu wiąże się z pewnym oporem  osoby nią dotkniętej wobec zmian w najbliższym otoczeniu i przebiegu aktywności, tworzeniem rytuałów organizujących codzienne zajęcia i silnych przyzwyczajeń, a także nietypowymi zainteresowaniami. Osoby dotknięte autyzmem często zachowują się w sposób powtarzalny, zrytualizowany, mało elastyczny, co można zaobserwować w sposobie poruszania się, mówienia, wykonywania codziennych czynności. Bywa, że mają silne, nietypowe dla swojego wieku zainteresowania, którym poświęcają bardzo dużo czasu i uwagi. Dodatkowe trudności osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu wynikają z odmiennego odbioru i przetwarzania bodźców zmysłowych, które powodują, że obojętne dla osób neurotypowych bodźce stają się dla nich trudne do zniesienia. Tak więc stosunkowo lekki dotyk, codzienne dźwięki, zapachy i bodźce wzrokowe mogą być dla nich dotkliwe, bolesne, trudne do wytrzymania.

Na co powinni zwracać szczególną uwagę rodzice małych dzieci, by wcześnie zauważyć sygnały autyzmu u swoich pociech i szybko uzyskać potrzebną pomoc? Przede wszystkim zwracajmy uwagę na brak lub osłabiony kontakt wzrokowy u dziecka, brak lub osłabioną reakcję na własne imię ( przy dobrym słuchu), trudności z dzieleniem  wspólnego pola uwagi (między innymi: dziecko nie chce się z nami bawić, nie przynosi i nie pokazuje dorosłemu zabawek, by zwrócić jego uwagę na nowy lub nietypowy przedmiot, nie szuka za pomocą spojrzenia naszej reakcji na swoje działanie, nie wskazuje palcem obiektów, które je zainteresowały, nie podąża wzrokiem w kierunku wskazywanym przez dorosłego), brak lub bardzo ograniczoną zabawę „na niby”, brak lub bardzo słabe w stosunku do wieku zainteresowanie kontaktem z rówieśnikami oraz współwystępujące przy tym trudności w rozwoju mowy.

Pamiętajmy, że wcześnie rozpoznane zaburzenie rozwojowe i podjęta odpowiednia forma terapii dają dziecku szanse na rozwinięcie swoich potencjalnych zdolności i osiągnięcie możliwie wysokiego poziomu funkcjonowania w przyszłości.

opracowanie- ANETA BURAS – WALENTOWSKA

PSYCHOLOG POWIATOWEJ PORADNI PSYCHOLOGICZNO –  PEDAGOGICZNEJ W NAKLE NAD NOTECIĄ